گالوانیزه کردن، فرآیندی است که طی آن، سطح آهن یا فولاد با لایه‌ای از فلز روی پوشانده می‌شود تا از خوردگی و زنگ‌زدگی محافظت شود. این روش به طور گسترده در صنایع مختلف برای افزایش دوام و طول عمر سازه‌ها و تجهیزات فولادی به کار می‌رود
خوردگی، یکی از چالش‌های اصلی در صنایع به شمار می‌رود که می‌تواند خسارت‌های سنگینی به بار آورد. قطعات فولادی در معرض عوامل مخرب محیطی مانند رطوبت، هوا و مواد شیمیایی دچار زنگ‌زدگی و خوردگی می‌شوند که این امر، استحکام و ایمنی سازه‌ها را به خطر می‌اندازد
گالوانیزاسیون نه تنها از زنگ‌زدگی جلوگیری می‌کند، بلکه در صورت آسیب‌دیدگی سطحی، به دلیل خاصیت فداشوندگی فلز روی، همچنان از فولاد محافظت می‌کند. به همین دلیل، گالوانیزه کردن به عنوان یکی از بهترین روش‌های پوشش‌دهی برای افزایش دوام آهن و فولاد در محیط‌های مختلف صنعتی، شهری و دریایی شناخته می‌شود
مزایای گالوانیزه کردن عبارتند از:
مقاومت در برابر خوردگی لایه محافظ روی، از تماس مستقیم فلز پایه با عوامل خورنده جلوگیری می‌کند
افزایش طول عمر گالوانیزه کردن، عمر مفید قطعات فلزی را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد
کاهش هزینه‌ها هزینه گالوانیزه کردن نسبت به سایر روش‌های محافظت از فلزات کمتر است و نیاز به تعمیر و نگهداری را کاهش می‌دهد
سرعت اجرا فرآیند گالوانیزه گرم نسبتاً سریع است و در زمان اجرای پروژه‌ها صرفه‌جویی می‌کند
سازگاری با محیط زیست روی، فلزی قابل بازیافت است و فرآیند گالوانیزه کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کند
با توجه به مزایای ذکر شده، گالوانیزه کردن نقش مهمی در حفاظت از سازه‌های صنعتی ایفا می‌کند و به عنوان یک راهکار مؤثر برای افزایش دوام و ایمنی آن‌ها به شمار می‌رود
گالوانیزه کردن در چه بخش‌های صنعتی به صورت گسترده‌ای استفاده می‌شود
گالوانیزه کردن به دلیل مزایای خاص خود، از جمله مقاومت بالا در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی، در صنایع مختلف به طور گسترده‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از این صنایع عبارتند از:
ساخت و ساز: ورق‌های گالوانیزه به طور گسترده در ساخت سازه‌ها، سقف‌ها، دیوارپوش‌ها، نرده‌ها، پل‌ها، برج‌ها، استادیوم‌ها، انبارها و ساختمان‌های مسکونی استفاده می‌شوند این ورق‌ها به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و شرایط جوی، گزینه‌ای مناسب برای پروژه‌های ساختمانی به شمار می‌روند
خودروسازی: ورق‌های گالوانیزه در تولید بدنه و قطعات مختلف خودرو، از جمله درب‌ها و سقف‌ها، به کار می‌روند. این ورق‌ها به دلیل خواص ضدخوردگی و استحکام بالا، از خودروها در برابر زنگ‌زدگی محافظت می‌کنند
کشاورزی: این ورق‌ها برای ساخت گلخانه‌ها، انبارها و تجهیزات کشاورزی استفاده می‌شوند. مقاومت آن‌ها در برابر رطوبت و مواد شیمیایی باعث می‌شود که در محیط‌های باز مناسب باشند
برق و الکترونیک: ورق‌های گالوانیزه برای تولید محفظه‌ها و پوشش‌های محافظ تجهیزات الکترونیکی و برقی استفاده می‌شوند. این ورق‌ها به دلیل مقاومت در برابر خوردگی، طول عمر تجهیزات را افزایش می‌دهند. همچنین، در سیستم‌های سیم‌کشی برق برای محافظت از کابل‌ها و سیم‌ها در برابر عوامل محیطی استفاده می‌شوند
نفت و پتروشیمی: در این صنعت، ورق‌های گالوانیزه برای ساخت مخازن ذخیره‌سازی، پوشش لوله‌ها و دیگر تجهیزات مورد استفاده قرار می‌گیرند. این ورق‌ها به دلیل مقاومت در برابر مواد شیمیایی خورنده، گزینه‌ای ایده‌آل هستند
انرژی: ورق‌های گالوانیزه در ساخت نیروگاه‌ها، خطوط لوله و تجهیزات انرژی مانند توربین‌های بادی کاربرد دارند این محصولات به دلیل مقاومت بالا در برابر خوردگی و شرایط سخت محیطی بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند
صنایع دریایی: به دلیل مقاومت و دوام بالا، ورق گالوانیزه یک ماده محبوب برای ساخت کشتی‌ها است و برای ساخت بدنه، عرشه، دکل، نرده، نردبان، لنگر، زنجیر و سایر اجزای کشتی استفاده می‌شود
تولید لوازم خانگی: ورق‌های گالوانیزه در تولید لوازم خانگی مانند یخچال، ماشین لباسشویی، خشک‌کن، ماشین ظرفشویی، اجاق گاز، مایکروویو، کولر گازی، بخاری و فن استفاده می‌شوند
به طور کلی، گالوانیزه کردن فولاد به یک گزینه محبوب در صنایع مختلف تبدیل شده است. فرآیند گالوانیزه گرم برای قطعات فلزی و گالوانیزه سرد برای تولید قطعات با ظاهر زیبا و درخشان کاربرد دارد
چه عواملی باعث کاهش کیفیت گالوانیزه می‌شوند
عوامل متعددی می‌توانند باعث کاهش کیفیت گالوانیزه شوند که درک این عوامل برای جلوگیری از مشکلات بیشتر و حفظ طول عمر لوله‌ها و ورق‌های گالوانیزه اهمیت دارد این عوامل عبارتند از:
کیفیت آب: آب با سختی پایین یا مواد اسیدی بالا می‌تواند فرآیند خوردگی را تسریع کند. آب حاوی مواد شیمیایی، یون‌ها و مواد آلی می‌تواند با سطح لوله واکنش داده و به تدریج پوشش روی را تخریب کند
رطوبت و دما: رطوبت بالا و دمای متغیر نیز به خوردگی لوله گالوانیزه کمک می‌کنند. افزایش رطوبت و تماس مداوم با آب باعث تسریع اکسیداسیون فلز می‌شود
محیط: در محیط‌هایی با رطوبت بالا یا حضور مواد شیمیایی مانند کلریدها، خوردگی سریع‌تر اتفاق می‌افتد. محیط‌های صنعتی با غلظت بالای مواد شیمیایی و آلاینده‌ها، خوردگی لوله گالوانیزه را تسریع می‌کنند
اتصالات نامناسب و نگهداری: استفاده از اتصالات نامناسب، عدم نگهداری دوره‌ای و تماس با مواد خورنده نیز می‌توانند به خوردگی لوله گالوانیزه دامن بزنند
ضخامت نامناسب: کافی نبودن ضخامت ورق و پوشش آن با میزان رطوبت محیط. ضخامت ناهموار پوشش گالوانیزه روی سطح ورق
شرایط آب و هوایی: قرارگیری دائمی ورق گالوانیزه در مجاورت آب و خیس شدن. وجود کلرید سدیم (نمک) در آب یا هوا (محیط‌های دریایی یا ساحلی). وجود آلودگی دی‌اکسید گوگرد در جو شهری. مواجهه ورق گالوانیزه با روان آب باران اسیدی از پشت‌بام
میکرو climate: ایجاد میکرو climate با قابلیت نگهداری رطوبت بالا مانند خزه و گلسنگ
مجاورات با مواد قلیایی: قلیاهای قوی مانند گچ و سیمان (به‌ویژه سیمان پرتلند) به دلیل برخورداری از کلرید و سولفات. قرار گرفتن در معرض سولفید هیدروژن ناشی از آتشفشان‌ها، چشمه‌های آب گرم، گاز طبیعی و گاز فاضلاب
شوره: شوره زمانی رخ می‌دهد که ورق در معرض رطوبت باشد و تهویه مناسب صورت نگیرد و میزان زیادی از املاح بعد از تبخیر آب، بر روی ورق باقی بماند که علت اصلی آن، وجود آهن در ساختار این ورق است
حمل و انبارداری نامناسب: عدم توجه به نکات ضروری در زمان حمل و انبارداری ورق‌های گالوانیزه مانند رطوبت، آب، باران، تهویه و گردش هوا
عیوب تولید: عواملی مانند ترکیب فلز، دمای حمام، عناصر آلیاژی موجود در حمام و زمان غوطه‌وری می‌توانند بر روند پوشش گالوانیزه تأثیر بگذارند
انواع عیوب ورق گالوانیزه
حفره‌های سطح: نواحی بدون پوشش روی سطح قطعه فلزی به دلیل آماده نشدن اصولی سطح قبل از شروع فرآیند پوشش
جوش‌های ضایعاتی / آخال‌ها: تفاله‌های آلیاژ روی-آهن که در کف حمام روی ته‌نشین می‌شوند و در طول فرآیند غوطه‌وری به هم می‌ریزند و در پوشش گالوانیزه به دام می‌افتند
لکه‌های سفید رنگ: به دلیل رطوبت اضافی موجود در هوا که باعث هیدروکسید سطح آلیاژ روی می‌شود
خاکستر حمام روی: سطح توده‌ای، روان و ناهموار به دلیل بیرون کشیده شدن سریع فلز از فرآیند گالوانیزاسیون یا پایین بودن دمای حمام روی لایه لایه شدن سطح ورق
سخن پایانی
در پایان، می‌توان گفت که گالوانیزه کردن، با وجود قدمتی طولانی، همچنان به عنوان یکی از مؤثرترین و مقرون‌به‌صرفه‌ترین روش‌ها برای محافظت از سازه‌های فولادی در برابر خوردگی و زنگ‌زدگی شناخته می‌شود. این فرآیند، با ایجاد یک لایه محافظ از فلز روی، طول عمر سازه‌ها را به طور چشمگیری افزایش داده و هزینه‌های نگهداری و تعمیرات را کاهش می‌دهد.
با توجه به اهمیت روزافزون پایداری و دوام سازه‌ها در دنیای امروز، انتخاب روش مناسب برای محافظت از آن‌ها امری حیاتی است. گالوانیزه کردن، با ارائه مزایای فراوان و سازگاری با محیط زیست، گزینه‌ای ایده‌آل برای صنایع مختلف به شمار می‌رود. با این حال، برای دستیابی به حداکثر کارایی و طول عمر پوشش گالوانیزه، توجه به نکاتی مانند کیفیت مواد اولیه، فرآیند اجرا و شرایط محیطی ضروری است.
امید است با بهره‌گیری از دانش و فناوری‌های نوین، بتوانیم از مزایای این روش به نحو احسن استفاده کرده و گامی مؤثر در جهت توسعه پایدار و حفظ منابع ارزشمند کشورمان برداریم.